Asgari ücretten daha yüksek maaş almasına rağmen SGK primleri asgari ücretten yatırılanlar ne yapmalı?

Yazar: Avukat Muaz Yıldırım

Bu yazı sadece eytdanismanlik.com için hazırlanmış olup, ancak aktif link verilmesi durumunda kaynak gösterilerek alıntılanabilir.

Malum olduğu üzere, işveren çalıştırdığı işçisi için “genel” olarak aşağıdaki primleri yüklenmek zorundadır.

Tablo incelendiğinde, işveren aslında toplamda %37,5 oranında prim yükünden hem kendi hissesini hem de işçi hissesini SGK’ ya ödemekle yükümlüdür.

İşverenlerin bir kısmı veya çoğunluğu işçilerine cari asgari ücreti (2022 yılı için brüt aylık 6.471,00 TL) aşacak şekilde ücret ödediği halde cari asgari ücret üzerinden SGK’ ya sigorta primine esas kazanç bildirimi yapmaktadırlar. İşçiye ödenen ücretin asgari ücret kısmı işverenin kendi muhasebe kayıtlarına girerek bankaya ödenmekte, ancak asgari ücreti aşan kısmı elden ödenmektedir. Aslında, gerçek ücret değil yasal asgari ücret SGK’ya bildirilmektedir. Bu, hem çalışanlar açısından olumsuz sonuç doğurmakta hem de SGK’nın eksik prim toplamasına neden olmaktadır.

Çalışanlar ücretini aslında gerçekte tam aldıkları, sadece cari asgari ücret kısmına imza attıkları, asgari ücretin üstünde olan kısmı elden/imzasız/kanıtsız bir şekilde aldıkları bilinmektedir.

Eksik ücret ödenmediği halde, eksik ücret ödendiği iddiası olmadığı halde bu eksik ücretin resmi olarak ödenmemesinin çalışanlar açısından olumsuz sonucu, başta emekli aylığının düşmesine ve herhangi bir nedenle iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sosyal sigorta olaylarına maruz kalması halinde ödenecek ödeneğin (rapor parası) veya bağlanacak sürekli iş göremezlik gelirinin düşük ödenmesine yol açmaktadır.

Bu durumdan başta etkilenen “işçi”/”sigortalı” ve SGK ne yapmalı? sorusu akla gelmektedir.

İşçinin hali hazırda çalışırken işyerini bu nedenden ötürü şikayet etmesi işini kaybetmesi endişesiyle genelde mümkün olmamakta, işten ayrıldığında şikayet etmekte ve konu daha çok yargı yolunda çözülmektedir.

İşçi eksik bildirim için SGK Müdürlüğüne başvurabilir

Elbette burada işçi, konuyu işyerinin bağlı bulunduğu SGK Müdürlüğüne durumu özetlemek suretiyle yazılı olarak işverenini şikayet ve/veya ihbar edebilir. Bu şikayet/ihbar üzerine SGK Denetim Elemanlarınca işyerine habersiz bir şekilde durum tespitine gidilir ve gerekirse işyeri kayıtları inceleme alınır.

Eksik bildirim incelemesinde  işçilerin ifadesine başvurulur

İncelemede işçilerin ifadelerine müracaat edilir. İfadelerde elden ödenen kısmın ne şekilde ödendiği sorulur.

Eksik bildirim incelemesinde meslek odasına başvurulup ücretler sorulabilir

Gerekirse işçinin “meslek adı ve kodundan” hareketle incelemenin boyutu derinleştirilir, işçinin fiilen yaptığı işe göre belirlenmesi zorunlu olan meslek adı ve kodu bağlamında ilgili meslek kuruluşlarına bu meslek adı ve kodunda bulunanların “ücretleri” ile ilgili belirlenmiş bir ücret olup olmadığı sorulur.

SGK denetmeni eksik bildirimi tespit ederse ne yapar?

En nihayetinde denetim elemanları elde ettiği bilgi ve belgelere göre SGK’ ya eksik ücret/kazanç bildirimini tespit ederse işverene eksik bildirilen aylar için defter, belge ve kayıtlara bağlı idari para cezalarını uygular, işverenin yararlandığı bazı SGK teşvikleri/destekleri zarar görür. Denetim elemanı eksik ücret/kazanç bildirimini tespit edemezse işçiye iş mahkemesi yolunu gösterir.

İşçinin şikayeti/ihbarı yanında SGK, meslek adı ve kodu uygulaması çerçevesinde işyerlerinde re’sen denetim yaptırma yetkisine haizdir. Zaten, meslek adı ve kodu uygulamasının zorunlu olması çalışanların gerçek ücretlerinin bildirilip bildirilmemesinin tespit edilmesine ve SGK’nın prim kaybının önüne geçilmesine yönelik bir uygulamadır. Ancak, henüz bu anlamda sistem denetimi yapılmamakta, şimdilik şikayet/ihbar üzerine bu denetimler yapılmaktadır. SGK’nın bu anlamdaki sektör/sistem denetimine muhtemel yakın yıllarda başlayacağı beklenmekte ve bunun elzem olduğu da izahtan varestedir.

Sorularınız için EYT Danışmanlığın 0533 42 44 999 nolu WhatsApp hattını kullanabilirsiniz.