Yazar: Avukat Muaz Salih Yıldırım
Bu yazı sadece eytdanismanlik.com için hazırlanmış olup, ancak aktif link verilmesi durumunda kaynak gösterilerek alıntılanabilir.
Yurt dışında geçen süreleri borçlanabilmek için ülkeler ile Ülkemiz arasında ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanması zorunlu mudur? Yoksa yurt dışı borçlanmada ülke önemli değil midir? Ya da hakikaten yurt dışı borçlanmada ülke ayrımı önemli midir? Bu veya buna benzer soruları çoğaltmamız mümkündür. Bu çalışmada bu sorunun cevabı aranacaktır.
Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Ne Anlama Gelir ve İmzalanmış Ülkeler Hangileridir?
Bilindiği üzere, sosyal güvenlik sözleşmesi Ülkemizin taraf olduğu sosyal güvenlik alanındaki ikili veya çok taraflı anlaşmaları ifade eder.
Yürürlükte Olan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmış Ülkeler; 01. İngiltere, 02. Almanya, 03. Hollanda, 04. Belçika, 05. Avusturya, 06. Bulgaristan, 07. Fransa, 08. Danimarka, 09. Libya, 10. İsveç, 11. Norveç, 12. K.K.T.C, 13. Kanada, 14. Makedonya, 15. Arnavutluk, 16. Azerbaycan, 17. Gürcistan, 18. Romanya, 19. Kebek (Kanada), 20.Bosna-Hersek, 21.Çek Cumhuriyeti (Çekya), 22. Lüksemburg, 23. Hırvatistan, 24. Slovakya, 25. Sırbistan, 26. İtalya, 27. Kore, 28. Karadağ, 29. Tunus, 30. Macaristan, 31. Moldova, 32. Kırgızistan, 33. Moğolistan, 34. Polonya (35. İran ile sözleşme imzalanmış ancak henüz yürürlüğe girmemiş olup onay aşamasındadır).
Yurt dışı borçlanmada anlaşmalı ülke olma şartı aranır mı?
Ülkemiz ile sosyal güvenlik antlaşması imzalanmış ülke olsun veya olmasın yurtdışında çalışan Türk vatandaşları ve doğumla Türk vatandaşı olup ta çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler yurtdışında geçen hizmetlerini ve ev kadınlığı sürelerini ülkemiz sosyal güvenlik kanunlarına göre emeklilik, malullük, yaşlılık ve ölüm hallerinde Türkiye’de geçmiş hizmet gibi değerlendirilmesini sağlamak amacıyla borçlanabilirler.
Sözleşme yapılmış/yapılmamış ülkelerde farklı noktalar nelerdir?
Sosyal güvenlik sözleşmesi olan olmayan ülkeler ayrımında iki husus ön planda. Birinci husus, SGK’ ya ibraz edilmesi gereken belgeler konusunda, ikincisi de yurt dışındaki işe giriş tarihinin ilk işe giriş tarihi olarak baz alınıp alınmaması konusunda.
İstenen belgeler nelerdir?
Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerde geçen sürelere ait belgeler; ilgili ülke sigorta kurumlarınca düzenlenmiş sigortalılık sürelerini gösterir belgenin aslıyla birlikte Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca ya da yurt dışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesinden; ilgili ülkelerdeki Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerden alınacak hizmet belgesinden durumlarına uygun olanı.
Sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde geçen sürelere ait belgeler; ilgili ülkelerdeki Türk büyükelçilikleri, başkonsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikleri gibi temsilciliklerden alınacak hizmet belgesi.
İlk işe giriş tarihi kabul edilen ülkeler hangileridir?
Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülkelerdeki hizmetlerini borçlananların, sözleşme yapılan ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih, ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmaz. Ancak, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce âkit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların âkit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih, ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir.
İlk defa çalışmaya başlanılan tarihin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edildiği 21 akit ülke bulunmaktadır. Bunlar; Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Gürcistan, Hırvatistan, Hollanda, İsviçre, Kanada, Kebek, K.K.T.C., Lüksemburg, Makedonya, Slovakya, Kore, İtalya ve Tunus’tur.