EYT 03.03.2023 tarihi itibariyle uygulamaya girmiş oldu. Özellikle EYT’de 08.09.1999 tarihini yakalamak veya aranan prim gün sayısını doldurmak için sigortalılar tabiri caizse büyük arayış içerisindedir. İşte bu noktada hizmet borçlanmalarından sayılan kadın sigortalılarımızın doğumları ne şekilde hizmet tespitinde değerlendirilecek ve özellikle sosyal güvenlik reformunun 5510 sayılı SGK Kanunu’nun yürürlüğe girdiği (emeklilik açısından) 01.05.2008 tarihinden önce meydana gelen doğumların borçlanma kapsamında olup olamayacağı tartışılacaktır. Bu ayrım neden yapıldı? Şöyle ki, doğum borçlanması ilk kez 5510 sayılı Kanunla getirilmiştir ondan dolayıdır.
Kaç yıllık süre ve doğum, borçlanma kapsamındadır?
4a(SSK)/4/b(BAĞKUR)/4c(EMEKLİ SANDIĞI) kapsamındaki sigortalı kadınlar; doğumdan sonraki 2 yıllık süre ve 3 doğum olmak üzere toplamda 2×3=6 yıl borçlanma yapabilecektir. 6 x 360 = 2160 gün borçlanma yapılabilir. 2160 günün ister tamamı borçlanılabilir isterse de ihtiyaca binaen olan kısmı borçlanılabilir.
Doğumdan sonraki 2 yıllık sürede çalışma varsa nasıl hareket edilir?
Doğumdan sonraki 2 yıllık sürenin tamamı boş ise yani sigortalı hizmet yok ise kadın sigortalı 2 yıllık süreyi yani 2×360= 720 günün tamamını borçlanır. Burada dikkat edilecek husus, borçlanma kapsamında prim ödenmeyen süreler yer alır. Örneğin; kadın sigortalının 01.01.2011 tarihinde doğum yaptığı düşünüldüğünde 2011-2012 döneminde 100 gün çalışması varsa, yapabileceği borçlanma süresi 720 gün – 100 gün = 620 gün olacaktır.
Çocuğun hayatta olmaması doğum borçlanmasını engeller mi?
Doğum borçlanmasında çocuğun yaşama şartı aranmaktadır. Ancak, çocuğun doğumdan sonraki 2 yıllık süre içerisinde vefat etmesi halinde vefat tarihine kadar süreyi kısmi olarak borçlanabileceklerdir.
Evlat edinilen çocuklar için borçlanma söz konusu mu?
Kadın sigortalının 2 yaşını doldurmamış herhangi bir çocuğu (en fazla 3 çocuk) eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinmesi halinde evlat edinilen çocuklar için de doğum borçlanması yapılabilecektir. Evlat edinilen çocuk için yapılacak borçlanmalarda çocuğun doğum tarihi esas alınarak 2 yıllık süreyi aşmamak koşuluyla evlat edinilen tarihten sonraki süreler borçlandırılacaktır.
01.05.2008 tarihinden önce meydana gelen doğumlar borçlanma kapsamında sayılır mı?
Ana konumuzu bir yargı kararının (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, 2011/270 Esas) kendi ifadeleriyle belirtelim.
“ Sosyal güvenlik hukukunun özel ve kamusal niteliği itibariyle ve 5510 sayılı Kanunda, anılan hükümle getirilen, sigortalıların lehine olan bu borçlanma hakkının, kanunun yürürlüğünden önceki doğum olaylarına uygulanmasını engelleyen bir düzenlemenin olmaması da gözetildiğinde, 5510 sayılı Kanundan önce meydana gelmiş doğum olaylarına da uygulanabileceğini kabul etmek gerekir. Mahkemenin bu konudaki takdiri isabetsiz görülmüştür. Doğuma dayalı borçlanma hakkından yararlanabilmek için doğum sırasında aktif sigortalı olma şartının aranıp aranmayacağı hususunda ise; geçmişte hizmet akdine dayalı olarak zorunlu sigortalılık tescilinin yapılmış olması, bu haktan yararlanabilmesi için yeterli sayılmalıdır. Kadının fiziksel yapısı doğurganlık işlevi, aile yükümlülükleri ile çalışma yaşamındaki konumu yanında, doğum borçlanmasıyla amaçlanan sonucun tam olarak elde edilebilmesi için, bu tip borçlanmalarda aranan doğum öncesi sigortalılık, herhangi bir süre sınırına tabi tutulmamalıdır. Aksine bir yorum, kanunda bu yönde bir sınırlamanın olmadığı da gözetildiğinde, sosyal güvenlik hakkına aykırılık oluşturacaktır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 18.05.2011 tarihli 2011/10-311 Esas sayılı ilamı da bu doğrultudadır.”
Sonuç olarak, ilk kez 5510 sayılı Kanunla getirilen doğumdan sonraki sürelerin borçlanılmasında, 5510 sayılı Kanunun özellikle emeklilik açısından yürürlüğe girdiği 01.05.2008 tarihi ve öncesinde meydana gelen doğumlar da borçlanma kapsamındadır.